Jak sobie radzić z nastolatkiem?

Dorastanie to czas ogromnych zmian. Nie jest to łatwe dla dzieci i ich rodziców. Jedynym rozsądnym sposobem radzenia sobie z pojawiającymi się wyzwaniami i problemami jest jak najlepsze poznanie ich i gotowość stawienia im czoła.

Oto lista 6 najczęstszych problemów, jakie mogą pojawiać się, gdy dziecko staje się nastolatkiem, a także wskazówki, jak sobie z nimi radzić.

Zmiany fizyczne nastolatka

Zmiany fizyczne zachodzą z powodu wzrostu poziomu hormonów odpowiedzialnych za dojrzewanie płciowe:

• Dziewczynkom zaczynają rosnąć piersi. Dla wielu z nich jest to krępujące i zawstydzające. Czują się bardzo niepewnie z powodu zmiany swojej sylwetki.
• U chłopców także zmienia się sylwetka – nie tylko gwałtownie wydłużają się ręce i nogi, ale też rozwija się muskulatura i rozrastają się barki.
• U chłopców zaczyna się mutacja – zanim głos obniży się z dziecięcego na dorosły, może pojawiać się chrypka i zaburzenia w wydawaniu głosu – na zmianę pojawiają się dźwięki niskie i wysokie, głos nagle załamuje się, staje się piskliwy.
• Skóra twarzy przetłuszcza się, pojawia się znienawidzony przez całe generacje nastolatków trądzik.
• Pojawiają się włosy na ciele: pod pachami, włosy łonowe, a u chłopców także włosy na twarzy.
• Znacząco zmienia się zapach potu, dzieci pocą się też znacznie intensywniej.
• U dziewczynek pojawia się miesiączkowanie i wszelkie związane z tym dolegliwości.

Jak nastolatekowi pomóc?

Pomóż dziecku zrozumieć, co się z nim dzieje i uświadom mu na czym polegają zmiany:

• Wyjaśnij, że to normalne, że ciało się zmienia i że każdy człowiek musi przez to przejść.
• Pozwól mu we własnym tempie dostosowywać się do tego, co się z nim dzieje.
• Zaakceptuj zmiany i pomóż dziecku je zaakceptować.
• Zadbaj o odpowiednio odżywczą dietę, właściwą ilość snu oraz ruchu na świeżym powietrzu, aby dziecko zachowało siły i zdrowie.

Zmiany emocjonalne nastolatka

Hormony wpływają nie tylko na rozwój fizyczny, ale również na emocje:

• Wiek pomiędzy dzieciństwem a dorosłością to czas, kiedy nastolatek jest rozdarty pomiędzy coraz liczniejszymi i spoczywającymi na nim obowiązkami, a dziecięcymi pragnieniami i chęcią zabawy.
• Nastolatek zbyt mocno reaguje na na bodźce i popada ze skrajności w skrajność: od euforii do przygnębienia - wahania nastroju są typowe.
• Dorastające dziewczynki są bardziej płaczliwe, ale i chłopcom zdarza się także reagować płaczem.
• Dzieci, które zaczęły dojrzewać wcześniej niż inne, czują się wyobcowane. Może to być przyczyną poczucia niższości.
• Pojawia się coraz więcej myśli na temat seksu, a to może wywoływać poczucie winy i wstydu.

Jak sobie radzić z emocjami nastolatka?
Dojrzewanie to emocjonalna przejażdżka kolejką górską i jest to normalne. Aby pomóc dziecku uporać się z problemami emocjonalnymi:

• Pozwól mu mówić, słuchaj bez osądzania i udzielania rad.
• Opowiadaj o własnych przeżyciach z tego okresu.
• Zachęć do ćwiczeń, gdyż aktywność fizyczna pomaga utrzymać poziom serotoniny na wysokim poziomie, dzięki czemu łatwiej panować nad emocjami.
• Zapewnij dziecko, że jego emocje są normalne. Podkreślaj, że to w porządku czuć się tak jak ono.
• Poszukaj zajęć pozwalających rozładować emocje w twórczy sposób: taniec, fotografia, rysunek, malarstwo.

Zmiany w zachowaniu nastolatka

Emocje mogą być tak bardzo przytłaczające, że dziecko pod ich wpływem zachowuje się sposób  impulsywny, szkodliwy dla siebie i innych:

• Dzieci rozwijają się, ćwiczą swoją niezależność, a to sprawia, że coraz częściej kwestionują zasady i reguły ustalane przez rodziców. Przeciwstawiają się im, co może prowadzić do niebezpiecznych zachowań.
• Chęć próbowania nowych rzeczy i podejmowania ryzyka skutkuje nieostrożnym zachowaniem.
• Presja rówieśników i chęć dostosowania się do grupy może sprawiać, że pojawiają się zachowania trudne do przyjęcia – także strój, fryzura, wybór rozrywki to coś, czego rodzice nie akceptują.
• Szalejące hormony mogą sprawić, że dziecko zachowuje się agresywnie i wdaje w bójki z rówieśnikami.
• Nastolatki zaczynają kłamać, aby uniknąć konfrontacji z rodzicami lub ominąć zasady.

Jak sobie radzić z niechcianymi zachowaniami nastolatka?

Choć problemy z zachowaniem dziecka mogą znacząco utrudniać życie rodzicom, warto pamiętać o tym, że to tylko przejściowa faza w ich życiu. Dlatego tak ważne w tym okresie jest:

• Zdobycie zaufania dziecka.
• Rozmawianie z nim, słuchanie tego, co ma do powiedzenia bez oceny, krytyki, które mogą sprawić, że zachowanie jeszcze się pogorszy,
• Zapewnianie o swoich uczuciach i tym, że pozostają one niezmienne, bez względu na to jak dziecko się zachowuje.
• Takie pokierowanie rozmową z dzieckiem, aby uświadomić mu, że ważne jest bycie wiernym samemu sobie, akceptowanie tego jakim się jest i że nie trzeba podobać się za wszelką cenę innym.

Problemy w nauce

Zakończenie pierwszego etapu nauki – edukacji początkowej – związane jest z przekroczeniem progu szkolnego. Dziecko uczone jest przez kilku nauczycieli, z których każdy ma swoje wymagania. Do tego dochodzą najczęściej liczne zajęcia dodatkowe. Presja rodziców na osiąganie najlepszych wyników w nauce może być bardzo duża, a to może być przyczyną:

• Nadmiernego stresu, który sprawia, że dziecko nie potrafi się skupić.
• Przemęczenia wynikającego z nadmiaru obowiązków.
• Zaniedbywania konieczności odpoczynku.
• Zmniejszenia ilości snu.

Jak wesprzeć sprawy szkolne?

• Wspieraj aspiracje swojego dziecka, ale miej świadomość, że nie może być ono we wszystkim najlepsze.
• Pomóż mu wybrać to, na czym najbardziej mu zależy i zadbaj o t,o aby mogło pielęgnować swoją pasję.
• Zmniejsz ilość obowiązków domowych, aby mogła skupić się na nauce.
• Kontroluj, czy dziecko się wysypia i odżywia prawidłowo.

Problemy psychologiczne nastolatka

Z badań wynika że z około połowa problemów psychicznych, z jakimi zmagają się dorośli, zaczyna się w wieku nastoletnim. Problemy te mogą być naprawdę poważne, zagrażające zdrowiu i życiu dziecka.

• Niska samoocena, utrata pewności siebie, poczucie, że jest się gorszym, często wynikają z gorszej akceptacji własnego ciała.
• Gorsze oceny i zbyt wysoko postawiona poprzeczka dotycząca nauki dziecka, może je demotywować.
• Stres towarzyszący dojrzewaniu może być także przyczyną zaburzeń lękowych.
• W okresie nastoletnim rozwijać się mogą także zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja czy bulimia.

Dotyczą one tych dzieci, które nie akceptują swojego wyglądu i mają bardzo niską samoocenę.

Jak zareagować na problemy psychologiczne?
Rozpoznanie objawów poważnych problemów psychologicznych nie jest łatwe i często wymaga pomocy profesjonalisty. Poszukaj jej, jeżeli:

• Dziecko nie je lub bardzo zmienia swoje nawyki żywieniowe.
• Przywiązuje obsesyjną wagę do swojego wyglądu.
• Ma kłopoty ze snem.
• Jest nieszczęśliwe i nic go nie cieszy, jest smutne i osowiałe.
• O swoich spostrzeżeniach porozmawiaj z nauczycielami, aby dowiedzieć się, czy także w szkole zachowanie dziecka jest niepokojące. Nie neguj tego, co podpowiada ci intuicja – jeżeli coś cię niepokoi, koniecznie poszukaj pomocy.

Cyfrowe uzależnienie wśród nastolatków

Media społecznościowe wkroczyły nie tylko w nasze życie, ale też życie naszych dzieci i znacząco zmieniły sposób, w jaki wchodzimy ze sobą w interakcje.

• Dziecko może spędzać wiele godzin na telefonie, SMS-owaniu, rozmowach lub graniu.
• Internetowe przyjaźnie nie przekładają się na rzeczywistość – dziecko nie ma znajomych i ma bardzo ubogie życie towarzyskie.
• Uzależnienie od cyfrowych gadżetów ogranicza aktywność fizyczną, sprawia, że dziecko prowadzi niezdrowy i siedzący tryb życia.
• Uzależnienie od internetu ma negatywny wpływ na wyniki w nauce.

Jak sobie z tym radzić?

• Zorientuj się, czy dziecko rzeczywiście marnuje czas siedząc przed komputerem, być może robi coś pożytecznego, związanego ze szkolnym projektem.
• Zamiast blokowania dostępu do internetu rozmawiaj o swoich obawach.
• Pomóż dziecku znaleźć nowe aktywności, szczególnie takie, które zachęcą go do interakcji z innymi.
• Wspólnie zaangażujcie się w coś, co sprawi, że dziecko będzie spędzać mniej czasu przy komputerze i telefonie.

Joanna Górnisiewicz