Jak wesprzeć dziecko ze spektrum autyzmu podczas świąt
Już za chwilę zasiądziemy przy wigilijnym stole, spotkamy się z rodziną, obdarujemy prezentami. Ale czy wszyscy zrobią to z ochotą? Rozejrzyjmy się uważnie, bo może są wśród nas Ci, dla których święta są niekończącym się pasmem kryzysów i problemów.
O kim mowa? O dzieciach, nastolatkach, dorosłych którzy w inny sposób odbierają i postrzegają świat – osobach ze spektrum autyzmu. W świątecznym czasie narażeni są na wiele więcej trudności. Żeby im pomóc, warto wiedzieć co sprawia, że zamiast radości i szczęścia, widzimy u nich ogromny stres.
Zmysłowy rollercoaster
Wyobraźcie sobie, że każdy zapach czujecie 10 razy bardziej, a zmieszane tworzą trudny do wytrzymania odór. Wyobraźcie sobie, że każdy dźwięk słyszycie 20 razy głośniej, a migające kolorowe światełka na choince oślepiają was i powodują okropny ucisk głowy. Do tego dodajcie przytulanie cioci i głaskającą babcię, których doświadczacie jako niewyobrażalny fizyczny ból.
Zmysły dzieci ze spektrum autyzmu działają inaczej. Bardzo często są nadwrażliwe sensorycznie. To podobny stan do tego, gdy kobiety są w ciąży, mają mdłości i zdarza im się wymiotować tylko dlatego, że poczuły niechciany zapach. Wśród dzieci ze spektrum autyzmu, u których zdiagnozowano lub obserwujecie wysoką nadwrażliwość, święta są trudnym czasem.
Co zrobić, by ułatwić dziecku ze spektrum autyzmu przejść przez trudny dla niego czas?
Eliminuj stresujące i nowe wyzwania
Dla dziecka ze spektrum autyzmem każda nowa sytuacja może okazać się niezwykle stresująca. Zawsze jadło w jednym miejscu, przy stole, który codziennie wyglądał tak samo. Teraz ten stół zostanie rozłożony i nakryty innym białym obrusem. Babcia z dziadkiem nigdy was nie odwiedzali, a teraz rozgoszczą się na kilka godzin. A może przyjedzie ktoś jeszcze?
To, co my znamy i uważamy za oczywiste, dla naszych dzieci ze spektrum autyzmu jest niezrozumiałe, niepotrzebne i stresujące. Stresem są dla nich wizyty i spotkania rodzinne, duża liczba osób, powitania, pożegnania, siedzenie przy stole, jedzenie i wizyta Mikołaja.
Jeśli przygotujecie się na te nieznane etapy i nie dacie się im zaskoczyć, oszczędzicie dzieciom i sobie wielu stresujących chwil. Zróbcie plan i przeprowadźcie próbę generalną.
Próba generalna
Zamiast tłumaczyć, pokażcie swojemu dziecku ze spektrum autyzmu, jak dokładnie będzie wyglądać wigilijna kolacja. Kto przyjdzie, gdzie usiądzie, pozwólcie wybrać dziecku swoje miejsce. Przymierzcie świąteczne ubranie, sprawdźcie czy „nie gryzie”; a jeśli nie odpowiada dziecku, przygotujcie inne.
Jeśli będziecie odwiedzać rodzinę, omówcie z domownikami szczegóły, gdzie usiądziecie (zarezerwujcie sobie miejsca z brzegu, żeby swobodnie wstać i odejść z dzieckiem). Uprzedźcie gości, żeby nie nalegali na fizyczne powitania, namawiania do jedzenia i siedzenia przy stole waszych dzieci, czy poświęcania im nadmiernej uwagi. Omówcie, co będziecie robić (co będziecie jeść, kiedy rozpakowywać prezenty, w co się bawić, czy będziecie śpiewać kolędy?).
Jeśli twoja pociecha chce odejść od stołu i odpocząć w swoim pokoju - pozwólcie jej na to. Przygotujcie takie miejsce, jeśli idziecie w gości. Ustalcie, gdzie będzie mogło się schować i wyciszyć (domek, bazę, namiot).
A przed Wigilią zadbajcie o odpowiednią dawkę ruchu dla dziecka na spacerze, korzystajcie z zabaw rozładowujących napięcie (siłowanie, gniotki, masaż). Dom dekorujcie tak, żeby nieprzebodźcować dzieci. Sami też na tym skorzystacie.
reklama
Wybiórczość pokarmowa
Koszmarem świątecznym może być też jedzenie. To, co dla większości ludzi jest wielką przyjemnością, w przypadku dzieci z wybiórczością pokarmową oznacza, że chcą jeść tylko lubiane przez siebie potrawy. Nie zmuszajmy dzieci do próbowania wigilijnych potraw, bo sami je lubicie. Przygotujcie dla nich naleśniki, makaron czy zupę pomidorową - coś, co bardzo lubią. Świąteczny czas to nie trening, tylko przyjemność. Sprawiajmy ją wszystkim. Dzieci na pewno zapamiętają atmosferę przy wigilijnym stole, o nią dbajmy najbardziej. Wybór między dobrem własnego dziecka a tradycją jest jednoznaczny.
Być może twoje dziecko ze spektrum autyzmu uwielbia święta Bożego Narodzenia. Pomaga ci w kuchni, dekoruje świąteczny stół, ubiera choinkę i cieszy się, kiedy przychodzą goście. Każdy z nas jest inny i każde dziecko jest inne, obojętnie czy ma spektrum autyzmu czy nie. Ważne, żeby nie wpędzić siebie i dzieci w przymus: musisz, trzeba, wypada i znaleźć swój sposób na święta.
Odpuść
Jeśli jesteście rodzicami dziecka ze spektrum autyzmem, uszanujcie jego wyjątkowość i swoje siły. Zaplanujcie to, co możecie, a resztę odpuście. Nie zmuszajcie siłą do siedzenia przy wigilijnym stole, nie wmuszajcie jedzenia, które będzie dla niego niestrawne. Jeśli przychodzą do was goście, wytłumaczcie im, że wasza córka czy syn, ma problemy z nadmiarem bodźców.
Jeśli wasi goście będą uprzedzeni, że dziecko nie toleruje pewnych dźwięków, zapachów czy smaków - powinni okazać zrozumienie. Zadbajcie oto, aby wasze dziecko zapamiętało ten czas jako wyjątkowy i przyjazny. Starajmy się spędzić świąteczny czas szanując indywidualność drugiego człowieka, obojętnie czy jest mały, duży i czy ma spektrum autyzmu.
Składając Wam najserdeczniejsze życzenia świąteczne i noworoczne, oddaję w Wasze ręce zbiór 100 rad, metod, myśli i inspiracji. Zebrane są w swobodnej formie, aby wpuścić trochę oddechu i koloru do trudnego tematu, jakim jest spektrum autyzmu (ASD). 100 KLUCZY jest wyłącznie podpowiedzią, ponieważ spektrum autyzmu to bardzo złożone zagadnienie i dlatego wskazówki powinny być dobierane do potrzeb każdego z Was.
W trakcie spotkań, sesji, rozmów pytacie, jak sobie radzić w konkretnej sytuacji. Podkreślam wówczas, że ważny jest początek. Zacznijcie od pauzy, oddechu i zebrania myśli, wbrew przyzwyczajeniom i wszechogarniającej gonitwie. Następnie zastanówcie się, czego najbardziej potrzebuje Wasza rodzina i po konsultacjach ze specjalistami planujcie działania.
100 KLUCZY to nasza subiektywna propozycja na 100 dni, podbudowana specjalistyczną wiedzą psychologiczną i pedagogiczną. Dajcie się zaskoczyć kolejnymi tematami, albo szukajcie interesującego zagadnienia wg spisu treści - wybór należy do Was. Mamy nadzieję, że choć jedna z rad czy inspiracji, przyda Wam się w codziennym życiu.
Klikając w ten link przeniesiecie się na stronę Spektrum, gdzie znajdziecie dla Was prezent. Ebook pt.: „1OO KLUCZY do spektrum autyzmu” jest bezpłatny. Otrzymacie go automatycznie po wypełnieniu danych, założeniu konta i włożeniu go do koszyka.
Bernadetta Bieszczanin
psycholożka, pedagożka, współzałożycielka SPEKTRUM WRAŻLIWOŚCI